Ze Lwowa. Pomimo wezwania, jakie wystosowa艂 "Pastor Bonus" z okazyi wydania katechizmu ks. X. do wszystkich, kt贸rych ta sprawa obchodzi, wstrzyma艂em si臋 z memi uwagami dotychczas, bo my艣la艂em, 偶e kto kompetentniejszy zabierze g艂os w tej sprawie: chcia艂em te偶, aby tymczasem katechizm ten m贸g艂 przej艣膰 do r膮k szan. duchowie艅stwa, aby takowy dobrze pozna膰 i oceni膰 mog艂o. Gdy jednak nikt dot膮d si臋 nie odzywa, chwytam za pi贸ro, aby poda膰 kilka uwag w tej sprawie, w ndzieji, 偶e chocia偶 by nie by艂y trafne, to wywo艂aj膮 mo偶e dyskusj膮, kt贸ra mo偶e by膰 po偶yteczn膮. (聟)
Po wsiach naszych jest najwi臋cej szk贸艂 trzyklasowych; ale pomimo to ma艂a tylko liczba dzieci ko艅czy te 3 klasy, bo biedny wie艣niak nie mo偶e si臋 przy gospodarstwie bez dziecka. Przewa偶na wi臋kszo艣膰 dochodzi zaledwie do II kl., wi臋c nigdy nie b臋dzie mia艂a w r臋ku innego katechizmu, jak przepisany do II kl., ale i te, kt贸re ko艅cz膮 3 klasy, poprzestaj膮 zwykle na pierwszym katechizmie, bo wie艣niakowi wydaje si臋 to marnotrawieniem grosza, krwawo zapracowanego, aby kupowa膰 dziecku dwa katechizmy. Do艣wiadczenie uczy, 偶e dziecko wiejskie ko艅czy zwykle na ma艂ym katechizmie cale swe religijne wykszta艂cenie; je偶eli wi臋c ten katechizm nie podaje gruntownie nauki Ko艣cio艂a, kr贸tkiego rysu biblijnej historyi i najpotrzebniejszego nabo偶e艅stwa, nie b臋dzie ono mia艂o nigdy jasnego poj臋cia o ca艂o艣ci nauki Chrystusowej, nie b臋dzie zna艂o najwa偶niejszych osobisto艣ci starego i nowego testamentu, i nie potrafi tego zastosowa膰 w praktyce, czego si臋 w ma艂ym katechizmie uczy艂o.
Gdyby to lud naszego obrz膮dku mia艂 przynajmniej w miejscu ko艣cio艂y, toby te wszystkie niedostatki m贸g艂 uzupe艂ni膰 pasterz na katechizacji niedzielnej, ale wiemy przecie偶, 偶e w wi臋kszej po艂owie kraju naszego jest on pomieszany z ruskim; ko艣cio艂y s膮 rzadkie, a jeden ksi膮dz ma po kilkana艣cie wsi przydzielonych do parafii. Pomimo najwi臋kszej gorliwo艣ci nie potrafi on swych parafian rozproszonych na przestrzeni kilkomilowej o tem wszystkiem starannie pouczy膰, co potrzebne do zbawienia, nie mo偶e odwiedza膰 cz臋sto wszystkich szk贸艂ek, bo musi te偶 pilnowa膰 ko艣cio艂a, do kt贸rego parafianie z okolicy w rozmaitych potrzebach si臋 zg艂aszaj膮, wi臋c zaledwie w miejscowej szkole zdo艂a przej艣膰 katechizm przepisany; do systematycznego wyk艂adu historyi biblijnej dochodzi bardzo rzadko, a po wsiach prawie nigdy; gdy wi臋c taki wie艣niak przyjdzie czasem do ko艣cio艂a na kazanie i us艂yszy tam o Abrahamie i Moj偶eszu, trudno, aby sobie co innego m贸g艂 pomy艣le膰, jak 偶e to musia艂 by膰 poczciwy jaki艣 arendarz (聟). Uwa偶am wi臋c za rzecz niezb臋dn膮, aby w katechizmie dla szk贸艂 ludowych mie艣ci艂a si臋 tak偶e kr贸tka historya biblijna, z kt贸rej by dzieci mog艂y pozna膰 history臋 objawienia Bo偶ego i najwa偶niejsze osobisto艣ci starego i nowego zakonu, przynajmniej z nazwiska i stanowiska, jakie zajmowa艂y. Potrzeba te偶 dziecku poda膰 do r膮k najpotrzebniejsze modlitwy, jako to: nabo偶e艅stwo przy mszy 艣w., spowiedzi i komunii, aby umia艂o nale偶ycie odby膰 spowied藕, a podczas mszy 艣w. nie darowa艂o, i nie przeszkadza艂o drugim w ko艣ciele, bo ksi膮偶eczk膮 do nabo偶e艅stwa ma艂o kt贸re mo偶e si臋 poszczyci膰, czy to dla ub贸stwa, czy te偶 z niedbalstwa rodzic贸w. (聟).
